گویا همه اختلاف نظرات موجود در جامعه بیت کوین از دیدگاههای ناسازگار درباره اینکه «بیت کوین چیست» و «به چه چیزی باید تبدیل بشود»، سرچشمه می‌گیرند.
کسب‌وکارهایی که بر پایه دیدگاه «بیت کوین روشی ارزان برای پرداخت‌های بین‌المللی است» شکل گرفتند، در اواخر سال ۲۰۱۷ و هنگامی که انبوهی از تراکنش‌ها در شبکه تلنبار شده بود با شک و تردید به عقاید اولیه‌شان نگاه کردند. البته الزاماً دیدگاه آن‌ها اشتباه نبود؛ چرا که چشم‌انداز این افراد دیدگاهی از جانب اقلیتی در جامعه بیت کوین بود که تنها در زمانی نامناسب که پروتکل شبکه به بلوغ کافی نرسیده، ابراز شد.
در غیاب یک رهبر شناخته شده و یگانه در جامعه بیت کوین، بیت کوینرها (معتقدان به بیت کوین) با بررسی مستندات به جا مانده و پست‌های ساتوشی ناکاموتو در انجمن سایت bitcointalk، به سختی تلاش می‌کنند تا مقصود واقعی ساتوشی را برای این ارز دیجیتال درک کنند. آن‌ها همانند یک قاضی زبده که به دقت قانون اساسی را زیر و رو می‌کند و با بهره‌گیری از آن پرونده‌های قضایی را حل و فصل می‌کند، این کار را انجام می‌دهند. عده‌ای دیگر تفاسیر متنی را قبول ندارند و بر روی تحلیل مفهومی محتوا تمرکز دارند.
بنابراین بحث و جدل‌هایی که درباره بیت کوین وجود دارد، به گروه‌های منحصربه‌فردی که از این پروتکل دید متفاوتی دارند برمی‌گردد. این تضادها در نهایت به دلیل عدم تطابق‌پذیری با یکدیگر، منجر به بروز جدایی بین این گروه‌ها شده است.
دیدگاههای مختلف درباره بیت کوین به صورت استاتیک (ایستا) نیست. توسعه تکنولوژیکی، واقعیت‌های عملی و اتفاقاتی که تاکنون برای بیت کوین رخ داده، دیدگاههای مختلفی را نسبت به این پروتکل پدید آورده است. در این مقاله سعی شده تا به یک جمع‌بندی کلی درباره دیدگاههای مختلفی که فلسفه بیت کوین را طی ۹ سال شکل داده برسیم.
لازم به ذکر است که این مقاله بر پایه مقاله‌ای از مراد محمودوف و آدام تاشه به نگارش در آمده است. توصیه می‌شود خواندن آن مقاله را نیز در دستور کار خود قرار دهید.
روند تحول دیدگاه‌ها
در این بخش به طور دقیق می‌خواهیم تحول روایت‌های مختلف بیت کوین را بررسی کنیم. در کل ۷ دیدگاه اصلی بین دوستداران بیت کوین وجود دارد که از ابتدای ظهور این ارز دیجیتال مطرح شده است. در نظر داشته باشید که این نظرات الزاماً تاثیرگذارترین آن‌ها نیست، بلکه دیدگاه‌هایی بررسی شده‌اند که به ایجاد شخصیت یک علاقه‌مند به بیت کوین منجر شده‌اند.
۱- اثبات مفهوم پول الکترونیکی: اولین دیدگاه برجسته‌ای بود که در اوایل پیدایش بیت کوین مطرح شد. در آن دوران، سایفرپانک‌ها و رمزنگاران هنوز در حال بررسی و ارزیابی بیت کوین بودند تا از کار کردن این پروژه اطمینان یابند. چرا که تا آن زمان تمام طرح‌های پول الکترونیکی با شکست مواجه شده بود و مردم برای اعتماد به ماندگاری فنی و اقتصادی این پروژه و مطرح کردن نظرات گسترده‌تر درباره این پروتکل، نیاز به زمان داشتند.
۲- شبکه پرداخت همتابه‌همتای ارزان: روایتی به شدت محبوب و فراگیر از بیت کوین. برخی عقیده دارند این چیزی بوده که ساتوشی از ابتدا برای بیت کوین در نظر داشته است؛ یک ارز مستقیم و بدون واسطه برای تراکنش‌های همتابه‌همتا در اینترنت. چیزی مانند ویزا یا ونمو ( سرویس‌های ارائه‌دهنده پرداخت و درگاه‌های پرداختی) با این تفاوت که به صورت غیرمتمرکز اجرا شده باشد. از آنجایی که تراکنش‌های کوچک (مبالغ جزئی) بخش بزرگی از کسب‌وکارهای اینترنتی را شکل می‌دهد، مدافعان این دیدگاه عموماً اعتقاد دارند که کارمزد پایین و تهسیل امور پرداخت باید از مشخصه‌های بارز ارز مورد بحث باشد.
۳- ارز طلایی سانسور ناپذیر: در نقطه مقابل دیدگاه پرداخت‌های همتابه‌همتا، روایت دیگری وجود دارد که بیت کوین را غیرقابل دست‌کاری، تصاحب نشدنی و اندوخته‌ای از ثروت بین نسلی می‌داند که بانک‌ها یا دولت‌ها نمی‌توانند در آن دخالت کنند. طرفداران این دیدگاه عقیده دارند که نباید بر استفاده روزانه از بیت کوین در تراکنش‌ها تاکید کرد و توسعه امنیت، پیش‌بینی پذیری و محافظه‌کاری چیزهای مهمتری هستند که باید به آن‌ها پرداخت. اگر به دقت به سخنان این عده گوش کنیم، رگه‌هایی از افراد معتقد به پول را در بینشان خواهیم یافت.
۴- ارز محرمانه و ناشناس دارک وب: این دیدگاه بیت کوین را برای تراکنش‌های آنلاین ناشناس و به خصوص تسهیل پرداخت در بازارهای سیاه آنلاین مفید می‌داند. البته این عقیده به صورت کامل در برابر دیدگاه طلای دیجیتالی قرار ندارد، چرا که بسیاری از طرفداران دیدگاه قبلی اعتقاد دارند که امنیت و تعویض‌پذیری با پول فیات از ویژگی‌های مهم بیت کوین است. این مورد تا قبل از اینکه شرکت‌های آنالیزور بلاک چین کاربران بیت کوین را شناسایی کنند، یکی از دیدگاههای محبوب بیت کوین تلقی می‌شد.
۵- ارز ذخیره‌ای در صنعت ارزهای دیجیتال: این نقطه نظر مبین نقش بیت کوین به عنوان ارز مرجع، بین تمامی ارزهای دیجیتال و دارایی‌های دیجیتال است. این دیدگاه که عموماً بین تریدرها رواج دارد، بیت کوین را به عنوان عددی می‌بیند که ارزش دیگر ارزهای دیجیتال توسط آن تبیین می‌شود. علاوه بر این معامله‌گران، کسب‌وکارها و شبکه‌های توزیع شده‌ای که بیت کوین نگهداری می‌کنند نیز بر این عقیده صحه می‌گذارند.
۶- پایگاه داده به اشتراک گذاشته شده قابل برنامه ریزی: این مورد نسبت به بقیه دیدگاه‌ها کمی تخصصی‌تر به‌نظر می‌رسد و عموماً شامل درک این موضوع است که بیت کوین علاوه بر تراکنش‌های این ارز، اطلاعات شخصی را نیز می‌تواند در خود داشته باشد. این افراد بیت کوین را به دید یک پروتکل رسای برنامه‌ریزی شونده می‌بینند که می‌تواند سبب تسهیل در کاربرد گسترده آن شود. در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ این مفهوم که بیت کوین نهایتا ویژگی‌های مختلفی را از طریق زنجیره‌های جانبی به دست خواهد آورد، محبوب بود. پروژه‌هایی مانند Namecoin ، Blockstack ، DeOS ، Rootstock و برخی سرویس‌های دیگر بر روی این جنبه از پروتکل بیت کوین تمرکز کرده‌اند.
۷- دارایی مالی غیروابسته: این نظریه درباره بیت کوین با آن به مانند یک دارایی مالی رفتار می‌کند و مهمترین ویژگی آن را توزیع بازده آن معرفی می‌کند. در واقع همبستگی کم یا عدم وجود همبستگی بیت کوین با تمام شاخص‌ها، ارزها و کالاها آن را به سبد سهامی متنوع تبدیل کرده است. طرفداران این عقیده درباره تملک خود بیت کوین پافشاری نمی‌کنند بلکه آن‌ها به چیزی علاقه دارند که بیانگر این دارایی باشد. به عبارتی دیگر آن‌ها به دنبال خرید بیت کوین بی‌خطر و خوشمزه هستند نه خود بیت کوین! با پروسه مالی‌سازی بیت کوین این دیدگاه در حال قدرت گرفتن است.
شَمایی از محبوبیت و فراگیر بودن هر کدام از این دیدگاه‌ها در زمان‌های مختلف در نمودار زیر آورده شده است:
این نمودار تاثیرات نسبی ۷ روایت مختلف درباره بیت کوین را به ما نشان می‌دهد. در ابتدای این راه ۹ ساله، اثبات مفهوم پول الکترونیکی بخش عمده دیدگاه‌ها درباره بیت کوین را شامل می‌شد؛ اگرچه دیدگاههای دیگری نظیر ارز طلایی و شبکه پرداخت همتابه‌همتا نیز در آن زمان وجود داشتند. پس از گذشت مدتی استفاده از بیت کوین به عنوان ارز محرمانه و ناشناس دارک وب با شروع کار وب‌سایتسیلک رود شدت گرفت. این ایده هم‌اکنون نیز به طور کامل از بین نرفته و استفاده‌کنندگان خاص خودش را دارد بطوریکه با وجود آلت کوین‌های ناشناس و محرمانه، بیت کوین همچنان به عنوان یکی از روش‌های پرداخت در دارک وب استفاده می‌شود.
با روی کار آمدن ICOها و گسترش بازار آلت کوین‌ها، استفاده از بیت کوین به عنوان دارایی ذخیره‌ای برای اقتصادی بزرگتر به ایده‌ای محبوب تبدیل شد. این مورد به یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد بیت کوین به خصوص در بازار صعودی سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۷ تبدیل شد. همچنین باید به این نکته اشاره کرد که ایده پرداخت‌های همتابه‌همتا تا اواسط سال ۲۰۱۷ میلادی با وجود کاهش، همچنان موثر بود اما با ظهور بیت کوین کش بخش عمده‌ای از افرادی که این دیدگاه را داشتند به سوی ارز دیجیتال فورک شده مهاجرت کردند. هرچند با مطرح شدن ایده لایتنینگ، تعداد افرادی که عقیده دارند بیت کوین در آینده شبکه پرداخت همتابه‌همتای ارزان و مناسب برای تراکنش مبالغ جزئی خواهد شد نیز در حال افزایش است.
در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ موضوع زنجیره‌های جانبی یا Sidechainها مورد توجه عموم قرار گرفته بود و انتظار می‌رفت که بیت کوین به زودی روی جدیدی از عملکردهای گسترش یافته خود را به رخ همگان بکشد و آلت کوین‌ها را نابود کند. پروژه‌های گسترش دهنده عملکرد مانند مسترکوین (که هم‌اکنون با نام Omni شناخته می‌شود)، نیم‌کوین (Namecoin)، روت استاک (Rootstock)، بلاک استک (Blockstack) و اوپن تایم‌استمپس (Open Timestamps) به گسترش این دیدگاه کمک کردند. هرچند پس از مشخص شدن سختی پیاده‌سازی زنجیره‌های جانبی، استفاده غیرپولی از بیت کوین افول کرد.
پس از گذشت سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ و بیرون آمدن بازار بیت کوین از حالت نزولی، تحلیلگران وضعیت متفاوتی را برای بیت کوین به عنوان یک پول کالایی (Commodity-Money) در نظر گرفتند. در نوامبر سال ۲۰۱۵، تور دمستر (Tuur Demeester) با انتشار یادداشتی تحت عنوان «چگونه در رالی بیت کوین موقعیت بگیریم»، مدعی شد که بیت کوین خصوصیات منحصربه‌فردی را به عنوان یک دارایی در خود گنجانده است. در اوایل سال ۲۰۱۶ آقای بورنیسکه و وایت، بیت کوین را کلاس جدیدی از سرمایه عنوان کردند. این تحلیلگران به همبستگی بسیار پایین بین بیت کوین و دارایی‌های سنتی پی بردند و با ادامه دادن پافشاری بر روی تفاوت‌های ذاتی این ارز دیجیتال و دارایی‌های سنتی، بیت کوین به عنوان یک دارایی غیر وابسته در صنعت مدیریت سرمایه مورد توجه قرار گرفت. امروزه این دیدگاه محبوبیت بالایی دارد و سبب افزایش تقاضا برای محصولات اقتصادی شده که با استفاده از آن میتوان بیت کوین را برای سرمایه‌گذاران با تفکرات سنتی نیز ارائه داد.
در میان تمامی این نظرات مختلف نسبت به ماهیت وجودی بیت کوین، دیدگاه طلای دیجیتالی از ابتدا تاثیرگذار بوده و در حال حاضر نیز بیشترین طرفدار را بین تفاسیر دیگر و نسبت به پرداخت همتابه‌همتای ارزان که با شکل‌گیری بیت کوین کش طرفدارانش را در جامعه بیت کوین از دست داده، در اختیار دارد. در حال حاضر پس از سال‌ها کشمکش و اختلاف عقیده در جامعه بیت کوین، طلای دیجیتالی پیروز این نزاع چندساله تا به اینجای کار بوده است. با این حال حرف صحیحی نیست که بگوییم تمام کسانی که بیت کوین دارند، دلداده واقعی به این ارز دیجیتال نیز هستند. بسیاری از دارندگان بیت کوین، آن را به عنوان یک دارایی متنوع در سبد سهامشان نگهداری می‌کنند، عده‌ای دیگر آن را در تراکنش‌های ناشناس دارک وب استفاده می‌کنند و بسیاری دیگر در حال پس گرفتن قدرت بیت کوین به عنوان ابزار پرداخت همتابه‌همتا با استفاده از شبکه لایتنینگ هستند.
تنش و آزادی
اگر نموداری که در بخش قبل مورد بحث قرار گرفت را موشکافی کنید، به وضوح مشاهده خواهید کرد که برخی جنبه‌های بیت کوین با یکدیگر کاملاً ناسازگارند. برای مثال حرکت بیت کوین به سوی شبکه پرداخت جهانی بر روی بلاک چین با دیدگاه طلای دیجیتالی در تضاد است. این تضاد موجود بین این دو دیدگاه را با جداکرن آن‌ها از بقیه و روی نمودار شرح می‌دهیم.
اختلافات با عرضه BitcoinXT در سال ۲۰۱۵ به‌صورت جدی آغاز شد؛ اگرچه قبل از این نیز درگیری‌هایی بین دو گروه دیده می‌شد. با اتفاقات بعدی نظیر فورک شدن بیت کوین کلاسیک، اختلافات دو گروه شدت گرفت تا اینکه در اواسط سال ۲۰۱۷ این دشمنی با فورک شدن بیت کوین کش به اوج خود رسید. با صعود شدید بیت کوین در اواخر سال ۲۰۱۷ و افزایش شدید کارمزدها در شبکه، عده‌ای از بیت کوین به بیت کوین کش رو آوردند. اگر چه بعد از آن کارمزدها به‌طور قابل توجهی کاهش یافت و نیاز به بلاک‌هایی با سایز بزرگتر نیز کمتر احساس شد.
بنابراین تنش بین این دو گروه نیز کمرنگ شد و هر دوی آن‌ها به‌صورت جداگانه اهداف خود را دنبال کردند. در مطالعات انجام شده به این نتیجه رسیدیم که در سال ۲۰۱۸ جامعه بیت کوین کورسوی امیدی به پرداخت‌های ارزان در شبکه از طریق راه‌حل‌های لایه‌ای ثانویه در شبکه را دارند.
نتیجه جالب این تجزیه و تحلیل این بود که بیت کوین در حال حاضر، در دوره زمانی بی‌نظیری قرار دارد که از توازن نسبی بین دیدگاههای مختلف بهره می‌برد. این در حالی است که در حال حاضر دیدگاهی وجود ندارد که بر جامعه بیت کوین به تنهایی تسلط داشته باشد، اما با این وجود ارز دیجیتال طلایی شایع‌ترین باور حال حاضر جامعه بیت کوین است. جنگ تمدن‌ها در جامعه بیت کوین که از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷ بطول انجامید، در نهایت با ظهور بیت کوین کش و مهاجرت به ابزار پرداخت همتابه‌همتای جدیدی مانند لایت کوین، دَش و نانو به پایان رسید. هم‌اکنون به نظر می‌رسد تنش‌های قبلی از بین رفته و در دوره آرام و عجیبی از تاریخ بیت کوین به سر می‌بریم. با برقرار شدن صلح موقتی، ظاهرا توسعه حول این فناوری نیز با سرعت بیشتری در حال انجام است. جنگ‌های رسانه‌ای بی‌پایان، مجادله‌هایی که از کنفرانس‌ها نشأت می‌گرفت و جهت‌گیری‌ها درباره فورک‌های جنجالی تلاش توسعهدهندگان را برای به ثمر نشاندن زحمت‌هایشان بی‌اثر می‌کرد. با این حال جنگ دیگری در این عرصه در راه است.
همانطور که در نمودار هم نشان داده شده، جنبه‌ی ناشناس و قابل تعویض بودن بیت کوین (که در دیدگاه طلای دیجیتالی نیز مشاهده می‌شود) به نحوی در تضاد با جنبه مالی‌سازی و معاملات شفاف آن است که روزبه‌روز در حال محبوب شدن است. امروزه کسانی که دوست دارند بیت کوین را دارایی مالی جا بزنند، ابتدا علاقه دارند تا آن را با قوانین AML/KYC سازگار کنند و تاکید کمتری بر روی ناشناس ماندن و تعویض‌پذیری داشته باشند. به عقیده بسیاری از تحلیلگران جنگ خونین بعدی که روح بیت کوین با آن درگیر خواهد بود، بر سر این موضوع است.
در نهایت جنگ و صلح‌های جامعه بیت کوین مهم و حائز اهمیت است. تضادها نشانگر این هستند که ساختار قدرت در کدام سمت خوابیده و احساسات واقعی سهام‌داران درباره اتفاقات چیست. در این دوران، کسب‌وکارها، افراد و توسعهدهندگان مجبور به انتخاب یک طرف می‌شوند تا عشق و علاقه واقعی خود را در توسعه و پیشرفت پروتکلی که به آن باور دارند، نشان دهند.
جدول زمانی رخدادها
ما از این موضوع که بسیاری از تحلیل‌های ما بر اساس تفاسیر و پست‌های قدیمی مطرح شده از انجمن BitcoinTalk می‌باشد، آگاهیم. در صورتی هم که نظر بهتری برای تحلیل‌های جایگزین آن داشته باشید، از گوش دادن به آن لذت می‌بریم. برای اینکه انجام تحلیل‌های بعدی نیز آسانتر باشد، جدول زمانی از رخدادهایی که از بدو ظهور بیت کوین تاکنون برای آن اتفاق افتاده را در تصویر زیر آورده‌ایم. (اتفاقات موجود از سایت ۹۹bitcoins گرفته شده است)
پیشنهاد ما این است که نمودار تحول دیدگاه‌ها را به همراه جدول زمانی زیر بررسی کنید. تحلیل هر دو نمودار با هم، به شما در درک چرایی بسیاری از تصمیماتی که تاکنون در جامعه بیت کوین گرفته شده کمک خواهد کرد.
نتیجه‌گیری
در این مطالعه روایت‌های گوناگون درباره جنبه‌های مختلف بیت کوین را با استفاده از پست‌های BitcoinTalk، صحبت با افرادی که از ابتدا در این انجمن فعالیت داشتند و تجدیدخاطره از گرایش‌های مختلف بیت کوین در طول تاریخ، شرح دادیم. هرکس که به اندازه کافی در جامعه بیت کوین حضور داشته باشد، به احتمال زیاد تحلیل مشابهی در رابطه با این موضوع ارائه خواهد داد.
قصد ما این نیست که این بررسی را به عنوان یک حقیقت محض نشان دهیم، بلکه هدف ما این است که جامعه بیت کوین را از مطلق گرایی دور کرده و آن‌ها را با روایت‌های مختلفی که در طول تاریخ بیت کوین شکل گرفته آشنا کنیم. اشکالی هم ندارد اگر نظرتان را درباره یک موضوع با گذشت زمان و درک بیشتر آن تغییر دهید. آزمون خلوص در این مواقع ضعیف عمل می‌کند چرا که فرض را بر عدم تکامل افراد می‌گذارد.
اما اگر بیشتر بیت کوینرها به عقب برگردند و درباره تاریخ خود فکر کنند، درمی‌یابند که در طول این فراز و نشیب‌ها تکامل یافته‌اند. هر دو نویسنده این مقاله به یقین در این چرخه بوده‌اند و با آن آشنا هستند.
در انتها باید گفت که لازمه تلاش برای تعریف بیت کوین، احترام به تاریخچه این انقلاب عظیم است. تنها یک عقیده منحصربه‌فرد در وادی بیت کوین یافت نمی‌شود و بیت کوینرها باور یکسانی درباره آن ندارند. بیت کوین پذیرای عقاید متفاوت فراوانی است و این مهمترین چیزی است که باید به خودمان یادآور شویم.
