در برخی میادین نفتی کانادا از گاز طبیعی، به عنوان یک محصول جانبی ناخواسته، استفاده‌های جالبی می‌شود؛ البته نه برای استخراج بیشتر نفت و یا هر چیز دیگری که فکرش را بکنید، بلکه برای استخراج بیت کوین آن را به کار می‌گیرند!
استیو باربور، موسس شرکت کانادایی آپ‌استریم دیتا که در زمینه استفاده از منابع اتلاف شده فعالیت می‌کند، در گفتگو با بیت کوین مگزین می‌گوید:
بیت کوین، ساز و کار سودزای فوق‌العاده‌ای برای این شرکت‌ها محسوب می‌شود. هر کجا که بروید، تولیدکنندگان نفت و گاز در حال دست‌وپنجه نرم کردن با مشکلاتی هستند.
شیوه استخراج مخصوص هیدروکربن این شرکت که اوهم «ohmm» نام دارد، باعث شده تا شرکت‌های نفتی مشکلات خود را به راه‌حل‌های سودزا تبدیل کنند.
کیمیاگری مدرن بر سر چاه‌های نفتی، گازهای طبیعی خارج شده را برای استخراج بیت کوین به کار می‌گیرد تا جریانی جداگانه از یک درآمد جانبی را به جیب شرکت‌های نفتی هدایت کند. کانادا بستر مناسبی را برای چنین فعالیت‌هایی فراهم کرده تا در عین سازگاری با قوانین، مشکلات زیست‌محیطی حاصل از عملیات‌های نفتی را نیز کاهش دهند.
از آلاینده نفتی تا بیت کوین
گاز گرفتارشده (Stranded gas) که یک اصطلاح صنعتی برای گازهای طبیعی جانبی است که طی عملیات حفاری تولید می‌شوند اما قابل استفاده نیستند، حدود ۴۰ تا ۶۰ درصد از کل ذخایر گاز اثبات شده را در برمی‌گیرد. در سال ۲۰۱۳، شرکت‌های نفتی ایالات متحده به تنهایی ۱۲۲ میلیارد فوت مکعب گاز طبیعی بلااستفاده را در هوا رها کرده یا سوزاندند. این مقدار برای تامین برق تمامی خانه‌های شیکاگو برای یک سال کافی به نظر می‌رسد!
کاربردهای اندک این منابع هیدروکربنی به همراه نبود راه‌حل یا اقتصادی نبودن پیاده‌سازی زیرساخت‌ها برای مهار گازهای طبیعی از دست رفته، عملا موجب هدر رفتن آنها می‌شود. برخی شرکت‌ها از سوزاندن این گازها برای گرم کردن نفت خام و کاهش ویسکوزیته (گرانروی) آن استفاده می‌کنند. اما تنها بخش جزئی از این گازها برای گرم کردن استفاده می‌شود و مقدار زیادی باقی دست نخورده باقی می‌ماند.
استیو در این باره می‌گوید:
این گاز عملا بی‌استفاده است. نمی‌توان آن را به بازار رساند. خطوط انتقال لوله و خطوط قدرتی وجود ندارد. تقاضایی هم برایش نیست. پس کاری که با آن می‌کنیم این است که تولیدکنندگان در مکان عملیات تا می‌شود از آن استفاده می‌کنند و باقیمانده را دور می‌ریزند.
انتقال نفت در کانادا به سختی صورت می‌گیرد. ماهیت نفت کانادا بسیار سنگین بوده و ویسکوزیته خیلی زیادی دارد. در استان آلبرتا، بسیاری از شرکت‌ها برای انتقال از خطوط لوله استفاده نمی‌کنند. نفت این منطقه به اندازه‌ای سنگین است که پمپ‌ها نیز نمی‌توانند کاری از پیش ببرند. در نتیجه سرمایه‌ای برای مدیریت و استفاده از گازهای جانبی عملیات نفتی کنار گذاشته نمی‌شود؛ راحت‌ترین کار این است که از شرش خلاص شوید!
استور باربور که از فعالیت وی در صنعت نفت ۱۰ سال می‌گذرد، به خوبی این مشکلات را شناخته است. اما تا زمانی که با بیت کوین آشنا نشده بود، نمی‌دانست که می‌توان منابع هدررفته هیدروکربنی را به گونه‌ای کم‌خطر و حتی سودمند مورد استفاده قرار داد.
این ایده را در ژوئن ۲۰۱۶ و زمانی که با بیت کوین آشنا شدم، مطرح کردم. مغز من داشت منفجر می‌شد… نمی‌توانستم باورش کنم!
راه‌حل او ساده است: به جای اینکه گاز را در محل عملیات رها کنیم یا خود را با هزینه حمل آن به زحمت بیاندازیم، شرکت‌ها می‌توانند از آن برای تامین برق ریگ‌های استخراج بیت کوین استفاده کنند. تمام آنچه نیاز دارید، یک ژنراتور و تجهیزات ماینینگ اوهم است.
تجهیزات قابل حمل ماینینگ آپ‌استریم که تحت عنوان اسکید (Skid) شناخته می‌شود
شرکت آپ‌استریم دیتا، تجهیزات ماینینگ و سرپناهی برای ریگ‌ها را به همراه ژنراتور تامین می‌کند، مگر اینکه شرکت نفتی در محل عملیات ژنراتور مخصوص برای گاز طبیعی داشته باشد.
این شرکت مجموعه تجهیزات مختلفی را با نیازهای مختلف هر شرکت عرضه می‌کند؛ بطوریکه توان ارائه دستگاه‌هایی که می‌توانند ۴۵ تا ۱,۲۰۰ کیلووات ساعت انرژی تامین کنند را دارد.
نگهداری به عنوان یک سرویس
آپ‌استریم سرویس‌های مختلفی را به مشتریان خود ارائه می‌دهد. یکی از گزینه‌ها همانطور که گفته شد، خرید ریگ‌های استخراج، تامین گاز و تبدیل آن به نیروی برق است تا تمامی سود حاصل از استخراج بیت کوین به جیب تولیدکنندگان نفتی برود.
در گزینه دوم تنها کاری که لازم است شرکت‌های نفتی انجام دهند، تامین گاز و تبدیل انرژی آن بدون نیاز به خرید تجهیزات ماینینگ است. در این مورد شرکت آپ‌استریم سهمی از سود ماینینگ برمی‌دارد.
گزینه سومی هم وجود دارد. آپ‌استریم تمامی تجهیزات خود را به محل عملیات پیاده می‌برد تا کار تبدیل گاز به انرژی و ماینینگ را خودش انجام دهد. این تبدیل انرژی که مشکلات زیست‌محیطی را برای شرکت‌های نفتی کاهش می‌دهد، در ازای گاز رایگان انجام می‌شود. شاید عجیب به نظر برسد اما بسیاری از شرکت‌ها تنها به دنبال خلاص شدن از شر این گازها هستند و در ازای آن هم چیزی نمی‌خواهند.
شرکت بِلَک پِرل ریسورسز در کلگری کانادا، یکی از شرکت‌های نفتی است که از سرویس‌های آپ‌استریم بهره می‌برد. به گفته باربور آنها اشتیاق زیادی برای در اختیار گذاشتن منابع گازی رایگان دارند تا دردسر کمتری از بابت چالش‌های مرتبط با محصولات جانبی داشته باشند.
آنها از این بابت خوشحالند چرا که انرژی وبال گردن آنها شده است. با اینکه آنها پولی از این جهت به دست نمی‌آورند اما درگیر شدن با این مسئله، گرفتاری‌های مالی برای‌شان به وجود می‌آورد.
به گفته استیو، بیشتر شرکت‌ها به جای نگرانی از بابت چگونگی دفع محصولات جانبی ناخواسته، ترجیح می‌دهند سرمایه‌شان را در جایی که خیلی خوب از عهده‌اش برمی‌آیند، قرار دهند؛ یعنی جستجو برای چاه‌های بیشتر و حفر آنها. استفاده از خدمات رایگان آپ‌استریم گازهای طبیعی ناخواسته را به عهده این شرکت سرویس‌دهنده می‌گذارد.
من این را «نگهداری به عنوان یک سرویس» می‌دانم. تمامی خطرات را به عهده می‌گیریم و همینطور پاداش این کار را نیز به دست می‌آوریم.
روند توسعه
باربور این شرکت را در سال ۲۰۱۷ بدون هیچگونه سرمایه خارجی راه انداخت. رشد آپ‌استریم کند اما پایدار بوده است. آپ‌استریم امروز مشغول خدمات‌رسانی به ۶ مشتری خود است. باربور می‌گوید که متقاعد کردن شرکت‌ها به استفاده از این روش که نمونه قبلی‌ای نداشته، هر روز آسان‌تر می‌شود.
اولین بودن سخت است. مردم با پیوستن به شمایی که اولین هستید، مشکل خواهند داشت. هنوز فروختن دستگاه‌ها کار سختی است. صحیح است که این کار هر روز آسان‌تر می‌شود اما هنوز مسئله دشواری است.
دو سال ابتدایی بیشتر درباره درک موقعیت شرکت و آشنایی با مشکلات بود، تا اینکه بی‌جهت و به صورت غیرواقعی محصولات آن گسترده شوند. این رویکرد امتحان خود را به خوبی پس داده است.
باربور در این باره می‌گوید:
یک محصول بهینه با قیمت‌های معقولانه، منجر به جلب توجهات حتی خارج از مرزهای کانادا هم شده است.
حرکت به مرزهای جنوبی و همکاری با یک شرکت نفتی در تگزاس برای تامین مجموعه‌ای از تجهیزات ماینینگ یکی از نمونه‌ها بوده است.
باربور عقیده دارد که تجهیزات اوهم می‌تواند منبع درآمدی برای شرکت‌های تگزاسی باشد که در حال حاضر به دلیل کاهش قیمت‌ها، در فروختن گازهای طبیعی جانبی به مشکل خورده‌اند.
استیو به طور صریح می‌گوید:
خطوط انتقال آنها چیزی عایدشان نمی‌کند. راهکار اوهم می‌تواند یک روش جذاب برای ایجاد درآمدهای جایگزین باشد.
باربور مدل داده‌های آپ‌استریم را به عنوان فرصتی منحصربفرد برای چنین شرکت‌هایی می‌داند که نه تنها از محصولات جانبی ناخواسته، بلکه از چاه‌های نفتی رها شده هم بتوانند استفاده کنند. تولید از چنین چاه‌هایی دیگر صرفه اقتصادی ندارد که می‌تواند بسته به مدیریت صحیح یا اشتباه، مدت زمان رسیدن به چاه‌های رهاشده عقب یا جلو بیافتد.
رویکردی که در مواجهه با چنین چاه‌هایی اتخاذ می‌شود، بستن و رها کردن آن‌هاست. در حالی که باربور، نصب دیتاسنترهایی بر روی این چاه‌ها و سودآور کردن دوباره تولید از آنها را روشی بهتر می‌داند.
شیوه کار آپ‌استریم پیدا کردن انرژی‌های ارزان هدر رفته و تبدیل آنها به صورت‌های دیگری از سودهای تحقق نیافته است. شیوه اثبات کار بیت کوین این امکان را می‌دهد که روش‌ها خلاقانه‌ای برای پیدا کردن انرژی‌های دست نخورده بیابیم تا به وسیله آن سوخت ریگ‌های ماینینگ را تامین کنیم.
باربور می‌گوید که در نظر گرفتن این مسئله زمانی که از «مشکلات زیست محیطی بیت کوین» صحبت می‌کنیم ضروری است. منتقدان می‌توانند این حقیقت را که استخراج بیت کوین از انرژی‌های تجدیدپذیری مانند برق‌آبی، باد یا خورشیدی استفاده می‌کند را نادیده بگیرند. در سایت آپ‌استریم آمده است که نقش منفی رهاسازی گاز طبیعی در گرمایش جهانی می‌تواند ۲۵ برابر بدتر از کربن دی‌اکسید تولید شده باشد.
پس از نظر زیست‌محیطی به نفع شرکت‌های نفتی است که در جهت استخراج بیت کوین، از تجهیزات اوهم استفاده کنند. برای باربور نیز این کار توجیه اقتصادی داشته و در عین حال می‌تواند حساسیتش نسبت به مصرف انرژی بیت کوین را به منتقدان نشان دهد.
به نظرم ما مثال خوبی هستیم که نشان داده چرا صحبت درباره هدررفت انرژی پر از بحث‌های بیهوده است. استخراج بیت کوین که ماهیت آن یک رقابت آزاد ایجاد کرده، رقابتی‌ترین بازار بر روی سیاره زمین است. همه به دنبال انرژی‌ای هستند که هزینه کمتری دارد که ما را به انرژی‌های هدر رفته می‌رساند. پس این انرژی‌ها تضمین بیشتری برای سودمند بودن دارند.
